Viva España; Romerito in Zalamea la Real

Zalamea... la otra mirada (het andere aanzicht)

Na de beschouwingen over het Portugese wachten, is het weer tijd voor een stukje cultuur. Maar eerst nog even dit: Eén dag nadat ik mijn laatste weblog plaatste, kreeg ik eindelijk de beschikking over ADSL thuis, om precies te zijn 6 weken, 4dagen, 1 uur en 22 minuten na aanvraag. Om hier nog een paar woorden aan vuil te maken:
• Het niet werken van de aansluiting (deze was dus pas een kleine week actief) lag NIET aan Pt, maar aan WINDOWS VISTA (ik kan dit programma inmiddels van harte afraden).
• De service van Pt in dat opzicht was onberispelijk: niet zeuren, gewoon online helpen, geen crap als “wij ondersteunen niet het besturingssysteem” zoals te doen gebruikelijk in kikkerland, en gedurende 1 uur gewoon aan de telefoon er voor gezorgd dat het werkte.
• Ook de bereikbaarheid was meer dan fantastisch. Bel je bij ons Planet, dan ben je toch gauw een uurtje bezig voor je de eerste lijn te pakken heb, en de tweede lijn is al helemaal niet bereikbaar, dat tegen het tarief van € 0,10 per minuut. Dan Pt: meteen eerste lijn aan de lijn, meteen Engelssprekend, komt er niet uit en dan meteen Engelssprekend tweede lijn, gewoon tegen lokaal tarief.

Conclusie: het is hier een STUK AANGENAMER WACHTEN!

Terug naar de titel van dit onderwerp. Eén van de voordelen van het leven hier is dat ook het prachtige Spanje om de hoek ligt. Na een uur rijden richting het oosten zit je in Andalucia, waar ook de nodige (jeugd)herinneringen schrijver dezes geworteld zijn. Mijn ouders waren, zoals veel Indische mensen, Spanjofiel, misschien wel omdat temperatuur en easy going Tempo Doeloe, de tijden van weleer, deden herleven. Dit Spaanse gevoel van heeft ook mij besmet. Spanje is, ik blijf het zeggen, robuust, prachtig, romantisch, lui, muzikaal, lieflijk en meestal lekker warm. Toen Ilona en Marnick kortgeleden op bezoek waren, meldde mijn baas dat hij het weekend naar Spanje zou gaan, en zijn echtgenote nodigde ons uit hen daar te bezoeken. De reden was een folkloristisch gebeuren, de Romarito, een feest dat jaarlijks terugkeert over geheel Andalusië. Onze praktijkeigenaar en zeer gewaardeerde collega heeft behalve Engels ook Spaans bloed en zijn familie woont nog deels in Spanje; er is een familiehuis in het pittoreske Zalamea la Real, het reisdoel van onze excursie.

Natuurlijk ging het qua tijd weer een beetje mis, want in Spanje is het, net als in Nederland, een uur later. We zouden er om half 4 zijn, maar ja, dat werd nu half 5…. Het crossen van timezones desoriënteert en levert jetlags op, vooral van west naar oost. Eenmaal gearriveerd Zalamea, bleek het stadje uitgestorven. Je kon er een kanon afschieten, alle huizen plunderen en de zaak afbranden, er zou geen haan naar kraaien. Maar even gebeld, en het bleek dat we weer te voortvarend waren geweest; het hele dorp had zich voor het “fiesta” verzameld op een stuk land ergens achter een industrieterrein, 3 km terug.

Waar gaat het om? Eerlijk gezegd, de oorsprong van deze folkloristische happening had ik tot op heden niet kunnen achterhalen. Ook mijn patron, toch in nauwe relatie staand met het gebeuren, bleef mij toen er ik vanochtend om vroeg het antwoord schuldig. Hij zou het nazoeken, maar de traditie was al zo oud als de weg naar Rome en iedereen was het ware doel vergeten, alhoewel enkele kernpunten nog wel bekend zijn. Het is dus net als Kerst en Pasen in Nederland, de meeste mensen weten dat ze een vrije dag hebben maar hebben geen idee wat er eigenlijk wordt herdacht, leve de ontzuiling. Maar goed, laat ik een poging doen een tip van de sluier op te lichten.

De naam van het feest, “Romerito”, zou iets te maken hebben met het kruid rozemarijn en het offeren hiervan aan Maria en wordt in een groot deel van Spanje, voor in Andalusië, gevierd. In Andalusië is het iets speciaals, het heeft ook te maken met de flamenco en iedereen is uitgedost in traditionele flamencoklederdracht.

Bij mijn speurtocht naar de achtergronden van de Romerito stuitte ik wel op het fenomeen “romeria”, een aparte entiteit naast de “fiestas” (feesten met een religieuze achtergrond) en de “ferias” (wereldse feesten met vaak een heidense achtergrond). Alle drie de begrippen staan voor feesten, wat in Spanje vooral betekent dat je die dag niet hoeft te werken. De beschrijving van de romería toonde een opvallende gelijkenis met onze Romerito: “een pelgrimstocht met picknick vooraf en een bal na”. Een dergelijke tocht voert meestal naar een afgelegen heiligdom en gedurende de tocht, die een hele dag of nog langer duurt, wordt gegeten, gezongen en gedanst. Na de plechtigheid ontstaat op de locatie een uitbundig feest (verbana) dat ook nog wel eens uit de hand wil lopen. Kortom, een beschrijving die wel leek te matchen.

Verder Googelen leverde informatie op over de Romería del Rocio, de belangrijkste en grootste bedevaart van Spanje, welke jaarlijks met Pinksteren (Pentecontes) tienduizenden pelgrims verenigt in een wonderbaarlijke en grootse harmonie van katholicisme en flamenco. De uiteindelijke climax, als de Virgen naar buiten wordt gedragen, wordt vooraf gegaan door vele rituele en muzikale momenten. De kern van de bedevaartgangers wordt gevormd door de Hermandades, waarvan er inmiddels 75 zijn. De broederschappen kiezen jaarlijks een hermano mayor (oudste broeder; kan ook een vrouw zijn), die de bedevaart organiseert. Een belangrijk aspect van de bedevaart is de feestelijke kleding. De vrouwen dragen trajes de gitana of flamenca, de kleurrijke lange jurken met pofmouwen en franje. De mannen zijn gekleed in grijs-wit gestreepte pantalons, korte jasjes en zwarte hoeden. Ruiters dragen een leren schort.
Het lopen van El Camino (de tocht te voet naar Almonte, Huelva) en het doorbrengen van een of meerdere nachten onder de sterren zijn van grote waarde voor alle Romeros. Voor de vele Hermandades (broederschappen) uit heel Andalucia en zelfs uit heel Spanje is de Romeria del Rocio het belangrijkste evenement van het jaar. En het schouwspel is adembenemend.

Uiteindelijk vond ik dan toch het bewijs dat de gebeurtenissen van 10-13 mei in Zalamea inderdaad een romeria betroffen. Helaas is mijn Spaans niet goed genoeg om de finesses te begrijpen, maar geïnteresseerden kunnen op het webadres http://zalamealareal.blogspot.com/2007/05/romera-2007.html de achtergronden van de het festival vinden. Ik zie graag de resultaten van enkele vertalingen tegemoet!

Wat wij aantroffen was, net zoals in de beschrijving van de Romería del Rocio, imposant. Zalamea kent normaal ca. 3400 inwoners, welk aantal voor deze gelegenheid verdubbeld was met alle naar het stadje gekomen familieleden. Alles was bijeengebracht op een groot stuk land, waarop een kapel, een gemeenschapshal en een aantal huizen zijn gebouwd die alleen voor deze gelegenheid worden gebruikt en gedurende de rest van het jaar niet worden bewoond. Iedereen was traditioneel uitgedost en overal vloeiden spijzen en dranken rijkelijk. Als collega van de baas en zijn familie waren wij te gast bij zijn moeder die in Zalamea één van haar prachtige huizen bezit. Het onthaal was buitengewoon gastvrij; meteen kregen we allerlei inheemse gerechten opgediend met kaas, worst, bonen, brood en gamba’s. Het bier vloeide rijkelijk, alhoewel de gastvrouw ons met genoegen aan de gin-tonic had gehad. Het was weer één van die superbelevenissen die je alleen meemaakt als je van de galante paden afwijkt, iets wat ons niet geheel vreemd is….

Woorden schieten tekort, dus graag nodig ik jullie uit wat plaatjes te bekijken, waarvan er overigens een aantal door Ilona zijn geproduceerd. 12 mei was een bijzondere dag, die we niet hadden willen missen. En het leuke is, er komen vast nog véél meer van die dagen…. Portugal biedt al heel veel, en als je er even genoeg van hebt is Spanje om de hoek. Kan een mens nog meer te wensen hebben?

Até a logo, of in dit geval, hasta luega.