Aan het einde van de oude wereld

Portugal, het land van de ontdekkingen

Dit 20e verhaal gaat over ontdekkingen, vooral van en over Portugal, maar ook een beetje van mij. Vanuit de standplaats Albufeira hebben we de afgelopen weken steeds meer van het land kunnen verkennen tijdens dagtochtjes en weekendjes, en daarmee de blik behoorlijk verruimd.

In Nederland gaat men prat op de expansiedrang van een ondernemende, zeevarende natie. Abel Tasman, Willem Barentz, en Cornelis Houtman hebben natuurlijk hun stempel gedrukt op de (vaderlandse) geschiedenis, maar deden dit wel tussen 1590 en 1650, vér nadat Columbus Amerika had ontdekt en de Portugezen inmiddels zo’n beetje alle wereldzeeën hadden bevaren. Hier kom je overal de herinneringen tegen van het reizen naar onbekende horizonten, welke plaatsvonden in het begin van de 15e eeuw vanuit een land dat door zijn geografische ligging eigenlijk het einde van de toenmalige wereld was. Tijdens ons weekendje Sintra (dank zij die goed vallende golfbal een paar maanden geleden) belandden we zo op Cabo de Rocha, wat het meest westelijke puntje van het vaste land Europa blijkt te zijn ( net zo westelijk als Ierland), en dat was voor óns een ontdekking.

De Portugezen vingen hun reizen aan onder Hendrik de Zeevaarder, geboren in Porto in 1394 als één van de drie zoons van Dom João I. De tochten begonnen met de verovering van Ceuta in 1415, waarna Hendrik zich met sterrenkundigen, cartografen en navigators vestigde in Sagres, nabij het uiterste puntje van Europa , Cabo St.Vincente. Het doel was een alternatieven route naar de Oost te vinden om zo het monopolie van de Moren op het verhandelen van grondstoffen en specerijen uit het Verre Oosten te kunnen doorbreken. Overigens heeft Hendrik zelf nauwelijks gevaren, dat liet hij over aan de échte zeebonken. En zo werden in rap tempo Madeira (1419) en de Azoren (1427) ontdekt. De toon was gezet en na Hendriks overIijden n 1482 werd onder Dom João II de uitmonding van de rivier de Congo veroverd en daarmee Angola, en in 1488 rondde Bartolomeus Dias de “kaap van de stormen” die prompt werd herdoopt in Kaap de Goede Hoop. In 1498 ontdekten vier schepen onder bevel van Vasco da Gama Mozambique en werd in mei van datzelfde jaar voet aan land gezet in India. Cabral veroverde in 1500 Brazilië, New Foundland werd in 1501 aaan het Portugese rijk toegevoegd door Gaspar Corte Real en in 1519 voer Fernão de Magelhães (Maghelhaen)uit om de wereld rond te varen. Hij befreikte in 1921 India en werd vervolgens op de Fillipijnen om zeep geholpen, maar één van zijn schepen zlaagde er alsnog in Zuid Amerika te ronden en de opdracht te voltooien. De straat ten zuiden van Patagonië heet nog steeds straat Maghelhães. En zelfs de ontdekking van Amerika door Christophoro Columbus ( van oorsprong uit Genua, Italië, maar varend onder Spaanse vlag) had nog een Portugees tintje… de echtgenote van Columbus was een Portugese. Helaas werd de expansiedrang de Portugezen fataal: als gevolg van alle reizen reduceerde de bevolking van 2 naar 1 miljoen zielen en toen in 1578 de jonge koning Sebastão I sneuvelde in Marokko luidde dit de ondergang in van het Portugese rijk en viel de natie onder Spaanse heerschappij (net als de Nedrlanden), en moesten de Nederlanders nog beginnen met hun reizen…

Tijdens onze verblijf waren de herinneringen aan deze periode volop aanwezig: Sagres (nu overigens beter bekend om zijn bier), het zeevaardersmonument, zowel bij de zandsculpturen als in het echt bij Lissabon, de genoemde “kapen”, de graftombe van Vasco da Gama in het Hiëronymus klooster in Bélem (Lissabon) en de straatnamen…

Al met al is het tijd geworden te vermelden wat ik zelf heb ontdekt, en dat is een heleboel. Om te beginnen Portugal zelf: een heerlijk land met ongelooflijke aardige mensen, een fantastisch klimaat en heel veel natuurlijke schoonheid en cultuur. Ook een bananenrepubliek binnen Europa waar wachten een gegeven is, maar volgens mij bestaat er een exponentiële constante voor wat betreft de tijd die het kost om dingen gedaan te krijgen en de afstand tot de evenaar. Ik heb ontdekt dat de prijzen in de horeca in Nederland belachelijk hoog zijn, en de Portugese lonen daarentegen veel te laag. Ook heb ik ons sociale vangnet leren (her)waarderen; we moeten als Nederlanders onze zegenen koesteren. Maar wat te denken van je stemming als elke dag de zon schijnt? Dat is wel wat anders als het grijze wolkendek dat 2/3 van het jaar boven kikkerland hangt. Ook motorrijden is veel leuker als het warm is en de zon schijnt, zelfs met een 25 jaar oude BMW met kuren.

Nog even een anekdote: op een vrije dag met Frits en onze zonen Stijn en Marnick een motortochtje gemaakt. Midden in niemandsland breekt mijn koppelingskabel (jawel, op een helling). Met veel moeite het ding in de tweede versnelling op gang gekregen en 25 km naar de dichtstbijzijnde plaats met meer dan 500 inwoners gemotord, Aldómovar, op de grens van de Algarve en de prachtige Alantejo. Het éérste huis was een motorshop, toeval bestaat niet. Uitzonderingen ook niet, want het was een vrije dag dus meneer motorshop was gesloten en op pad. Gelukkig hing er een uithangbord met het nummer van zijn mobiel, en hij was bereid te komen, zou een uurtje duren. Afijn, na anderhalf uur nogmaals gebeld, en nu werd de oproep steeds weggedrukt… wat nu? 5 minuten later kwam de redder in nood opdagen, duizend excuses stamelend dat hij zo laat was omdat de logistiek van het restaurant waar hij nota bene de verjaardag van zijn vrouw zat te vieren niet klopte, en omdat hij mijn oproep wegdrukte omdat hij geen handsfree in de auto had. In een mum van tijd een nieuwe kabel gemonteerd, en toen ik de prijs vroeg van deze verstoring van zijn feestdag maakte hij eerst een grapje: €100. Maar de échte schade was pas echt om te lachen: 2€!!! Waar maak je dit nog mee?

Verder met de ontdekkingen: het viel mee om alleen te zijn en een nieuw bestaan op te bouwen, al was het veel leuker toen Ilona en de kinderen er ook waren. Het is ook leuk om vaker uit te gaan en een stamkroeg te hebben. Ook was het fijn om nieuwe vrienden te maken, waarmee je veel plezier kan maken maar die er ook zijn als je ze nodig hebt. Een hotel hoeven we in de Algarve niet meer te boeken. Ik heb ontdekt hoe leuk hobby’s kunnen zijn, zoals fotograferen, maar ook het schrijven van een weblog… En dan mijn werk: het is weer leuk om dokter te zijn! Dat had ik echt wel een beetje gemist. Niet werken is natuurlijk nog leuker, maar je kan niet alles hebben.

Helaas ben ik ook tot de ontdekking gekomen dat niet iedereen op deze wereld te vertrouwen is. Misschien wist ik het ook wel, maar wilde ik het niet weten. Per slot van rekening is het mijn referentiekader dat iedereen in principe het beste met je voorheeft, net zoals je zelf gewend bent. Het onvermijdelijke is daar: ik heb de eer aan mijzelf gehouden en ben terug gegaan, een geweldige ervaring rijker maar een illusie armer. Velen van jullie wisten het al, en voor de overige trouwe lezers van mijn log: bij deze. Terwijl ik dit schreef waren Ilona en Marnick al terug en ben ik halverwege ergens in Spanje. Wat nu te doen met al mijn verhalen? Ik heb nog wel wat belevenissen over die ik graag wil delen. De meeste vrienden die ik heb gesproken willen dat ik doorga met schrijven, en waarschijnlijk doe ik dat ook; per slot van rekening heb ik nog veel ervaringen in mijn hoofd en dat moet leeg. Het hoofdstuk Portugal is trouwens ook nog niet afgesloten: ik blijf gaan voor mijn Portugese artsenregistratie en misschien krijg ik een tweede kans. Ik houd jullie op de hoogte.

Ik ben mijn ontdekkingsreis begonnen bij de International Health Centres, gelegen aan de Avenida Infante Dom Henrique, ook wel bekend als Hendrik de Zeevaarder… Mij voorlopig laatste verblijf in Portugal in Portalegre was in hotel Dom João III (komt ná II dus ná de ontdekkingsreizen). Zoals ik al zei, toeval bestaat niet! Gisteren ben ik begonnen als waarnemer in een dorpspraktijk in de Kempen, het beste wat me kan overkomen na Portugal. Ik hoop alleen dat het weer een beetje meezit…

Até a proxima, of gewoon weer: tot snel ziens, en dank voor jullie belangstelling en reacties.