Nossa senhora de Piedade - Festa da Mae Soberana

Wachten en veel tijd om te na te denken, te beschouwen, te sms-en en zelfs te bidden…

Deze episode draag ik speciaal op aan Ilona, mijn ouders, Ad, Jan, de Klompjes en alle anderen die ik hier niet heb genoemd maar bij wie de Heilge Maria een speciale plaats in hun leven inneemt. How come? Wat misschien niet veel mensen weten is dat elke keer, wanneer wij reislustigen weer naar een ver oord gaan vertrekken, mijn lief een kaarsje gaat branden voor Maria in het Hasselts Kapelletje. De dag voor mijn vertrek naar Portugal heeft ze gevraagd om samen te gaan, en dat voelde goed. Toen ze vorige week hier op bezoek was en wij Loulé bezochten, was daar de aankondiging van het Feest van de Moeder van de Monarch op de 2e zondag na Pasen, waarbij volgens een oude traditie een Mariabeeld in dansende processie teruggebracht wordt naar de kapel waar ze op eerste paasdag, in een soort rouwstoet, is weggehaald als ware zij ten grave gedragen. We hebben het erover gehad dat ik dit drukbezochte jaarlijkse spektakel zou gaan aanschouwen. En dit is de proloog van dit verhaal, over een dag van wachten en bezinning…

In mijn ANWB gidsje stonden de gebeurtenissen op 2e paasdag twee maal beknopt, en niet geheel duidelijk, beschreven. Wat vast stond was in ieder geval dat er een unieke processie zou zijn en dat er veel mensen van heinde en ver op af zouden komen, en dat alles plaats zou vinden rondom de kapel van Onze Lieve Vrouwe van Barmhartigheid, op een heuvel net buiten Loulé. Het was dus zaak bijtijds te vertrekken om tenminste een glimp van het schouwspel te kunnen aanschouwen.

Om 8.50 op zondagmorgen parkeerde ik het inmiddels in Albufeira e.o. welbekende helblauwe Fordje Ka met de Nederlandse nummerplaten op de parkeerplaats van de koepelvormige kerk naast de kapel. Ik was auto número dois (2): número uma was een busje met werklui die net voor mij met een bundeltjes spullen naar boven liepen. Tijd voor mijn eerste smsje met het thuisfront: “8.54 Loulé en geen hond te bekennen .” Plots werd ik echter opgeschrikt door een aantal enorme knallen. Aanvankelijk was ik bang dat ik in een jachtpartij verzeild was geraakt, maar bij een kijkje op de heuvel bleken de boys uit het busje bezig het dorp te wekken met een flink aantal flink knallende vuurpijlen. In ieder geval een bevestiging dat er die dag iets stond te gebeuren… rustig liep ik de heuvel aan de andere kant via de toegangsweg voor voetgangers af naar het stadje, onderwijl de kapel en bijbehorende kerk in het fraaie ochtendlicht vastleggend op mijn digitale medium. Eenmaal beneden aangekomen trof ik daar een geheel lege parkeerplaats aan waar een week eerder de razzia had plaatsgevonden over de toen daar opgestelde zigeunermarkt. Kan ik toch nog een fotootje van de plaats delict laten zien. Bij het ertegenover liggende kapelletje stonden lege tribunes opgesteld en was de plaatselijke middenstand bezig het equivalent van koek-en-zopi kraampjes op te zetten. Twee heren in duidelijk gemeenteauto’s met deftige kleding aan waren in conversatie en dat was de gelegenheid om te vragen hoe laat het feest eigenlijk zou gaan plaatsvinden. Het antwoord heb ik meteen maar door ge-sms’t: “Ben wel de eerste! 9.00 getuige van vuurwerk bij de kapel. Nu in het dorp, het feest is om 15 a 16 uur.” Per omgaandse kreeg ik antwoord: “Veel tijd om te bidden.” Tja, wat nu? Kom je daarvoor zo vroeg je nest uit op zondag in een vakantieland? Naar “o centro” (oe sjentroe) de kroeg in je volgieten met koffie en de ANWB gids uitspellen? De laatste bracht uitkomst: er was dog wel een half dagtochtje te maken vanuit Loulé, dus maar weer op weg en iets meer van de Algarve verkennen. Omdat ik toch enigszins onzeker was over de van Portugese overheidswege verstrekte informatie omtrent aanvangstijdstip, sprak ik met mezelf af rond een uur of 12 , uiterlijk half één, weer terug te zijn om het gedrang voor te zijn. Het tochtje bracht mij naar een doodlopend weggetje naar een aantal villa’s die zichzelf “heaven in de hills of the Algarve” pleegden te noemen, een palacio wat niet toegankelijk was omdat het al een aantal jaren tot “Pusada” (=staatshotel) wordt omgebouwd en een buitengewoon interessant ruïnecomplex van een Romeinse Villa met prachtige Mozaïeken van rond het begin van onze jaartelling, een kerkje uit de 4e eeuw, een moskee rond 800 en een boerderij uit de 18e eeuw die deels over de fundamenten van het in 1755 door de al eerder gememoreerde aardbeving ingestorte complex. Een uiterst oecumenische plaats, de dag zou niet helemaal in het teken van het katholicisme staan.

Om vooral niet te laat te komen voor de festiviteiten in Loulé was ik om half één weer terug. Een korte blik op de lege tribunes leerde mij dat het zo’n vaart niet zou lopen en er tijd was voor een bica (Portugese expresso) en een tuna-sandwich. Daarna maar rustig op weg gegaan naar de kapel, het zigeunermarkt terrein passerend wat ondertussen volgezet was met vuurwerk voor later en weer de heuvel opgeslenterd, waar een paar Portugese gezinnen onder wat bomen zaten te picknicken en er inmiddels een auto of 10 waren geparkeerd. Het enige andere soort mensen ter plekke waren toeristen die ook in onzekere verwachting waren. Tijd voor het volgende berichtje: “13.45 en uitgebeden. Anderhalve man en een paardekop.” antw.: “De vloek van de Pij? Kus.” (intern grapje) terug: “Nao hoor, gewoon lekker dagje xxx.” Natuurlijk werd ik met mijn echte Portugese uiterlijk aangesproken door wat Duitse toeristen met de vraag of ik Engels sprak en of ik kon vertellen “wenn alles anfängen sollte”. Ik heb de woorden van de gemeenteambtenaren maar herhaald, maar er wel aan toegevoegd: “het is wél Portugal hè?”.

Ondertussen kwam er steeds wat meer bedrijvigheid, scheen het zonnetje erg lekker, was het uitzicht prachtig en besloot ik een plekje te zoeken om mij eerste rangs te installeren in de schaduw van een boom aan de rand van het voetpad met het meegebrachte water, een boterhammetje en de nog uit te spellen ANWB-gids. Het was inmiddels 14.00 uur en het zou toch in twee uur moeten gebeuren…

15.56: “Gezellig druk maar geen spoor van Maria.” antw.: “Wie weet gaat er zo een wonder gebeuren?” Mijn eerste rang moet ik nu delen met een aantal locals, mijn buurman is een hele lange vent en ik hoop niet dat hij straks gaat staan als de stoet langs komt want dan ziek ik natuurlijk geen pepernoot. Ik weet ook nog steeds niet of de stoet van boven naar beneden gaat of andersom, de gids was daar niet al te duidelijk over. Natuurlijk wel plenty tijd voor het maken van foto’s en eens na te denken over mijn avontuur. Zoals iedereen wel zal weten brengt een mens de meeste tijd van zijn leven door met wachten, maar da’s in Portugal wel een beetje verheven tot een nationale sport. Ik zal daar later nog wel wat meer over uitweiden. De tijd heb ik in ieder geval goed besteed, niet in het minst met het bedenken welke horden en hindernissen nog genomen moeten worden voordat we dit écht ons tweede vaderland kunnen noemen. De roze wolk trekt langzaam een beetje weg en het paradijs moet je toch ook zelf maken. De zon gaat echter gelukkig voor niks op hier, da’s alvast meegenomen. Vanaf 16.10 worden op volstrekt niet inzichtelijke tijdstippen weer donderslagen en ander geschut afgestoken. Niet geheel zonder risico overigens, omdat zich inmiddels een tweetal paraventes (gemotoriseerde paragliders) ter vermaak van het publiek aan het firmament hebben aangediend. Net zoiets als de reclamevliegtuigjes voor de zaaduientelers in de strip Appie Happie (ken uw klassiekers).

16.57: “Stadion loopt vol, spelers?” Geen antwoord. Ilona is vast te druk met de zieke Marnick die nu aan een infuusje ligt omdat hij nog steeds alles uitkotst. De lange naast me gaat water halen (en daar begin ik ondanks mijn voorzorgen een gebrek aan te krijgen) en ik spreek zijn vriendin aan met “Voce fale Ingles?” (zal wel net zo verkeerd gespeld zijn als door mij uitgesproken). “A little”. Het antwoord op mijn volgende vraag noopt weer tot een short message: 17.06: “Volgens de buurvrouw I don’t know, may be 6, 6.30.” antw.:“T is dus echt een bedevaart geworden genoeg tijd voor bezinning dus.” return:“Absoluut!”

Sms nummer zoveel:18.10: “Zon weg, koud, uitgedroogd, doof van het vuurwerk maar geen…” Het proces van aanzwellende menigte zet ik tijdelijk op de log als fotoserie. Hoe kunnen daar straks in Godsnaam Maria en haar dragers nog langs? Wel veel leuke kinderkopjes (geen stenen) op de foto. Ik krijg steeds meer dorst, maar er zijn mensen op de wereld die erger hebben geleden of nog doen. Als pelgrim behóór je nou éénmaal af te zien…

Om kwart voor zeven gebeurt het: in de verte zien we uit het dal een hossende menigte met het beeld naar boven komen, het is dus tóch berg op en dat betekent weinig last van de reus naast me. Als ze langs de toeschouwers komen wordt gezwaaid met speciaal bedrukte witte zakdoekjes. Welke trainer moet er weg? Na nog enkele minuten passeert vlak onder mijn ogen de kolkende stoet met in hun midden de Heilige Maagd. 18.57: “Avé Maria!”, antw: “Ook van ons.”

Ik loop nog even mee naar boven om uit de losse pols wat plaatjes te schieten. Temidden van alle aanwezigen prevel ik het “wees gegroet Maria” mee in mijn eigen taal; samen met het “Onze Vader” in alle talen duidelijk herkenbaar! De eerder verschenen wolken zijn weer weg en de zon maakt aanstalten langzaam weg te zakken achter de heuvels. Wat ga ik doen? Eten in de stad en wachten op het ongetwijfeld gigantische vuurwerkspektakel? Gelukkig gaat mijn GSM. Frits vraagt of ik nog naar Vegas kom. Ik deel mijn twijfel met hem over het vuurwerk, maar hij verzekert me dat dat komende woensdag in Albufeira, op de Portugese dag ter herinnering van de afsluiting van de dictatuur, volop aan de orde komt. Ik ben overtuigd. Een biertje en een chat zal een bewogen dag goed afsluiten. Bij de wandeling naar de auto leg ik nog even de ondergaande zon achter Nossa Senhora de Piedade vast… het was een mooie en memorabele zondag.